Proje Tanımı:

AKAH, Faizabad Şehri’nin farklı ilçelerindeki bina stokunun uygun bir örneklemesine dayalı olarak bina kırılganlığı ve risk değerlendirmesi yapmak üzere Protek Mühendislik Danışmanlık Şirketi ile bir sözleşme imzalamıştır. Bu çalışmanın temel amacı, riske duyarlı bir arazi kullanım planı ve acil durum planlaması için en son metodolojileri ve araçları kullanarak Faizabad şehrinde bina kırılganlığı ve risk değerlendirmesi yapmaktı.

Projenin Spesifik Amacı, AKAH Afganistan tarafından sağlanan seçilmiş ve doğrulanmış SHM çalışmaları nedeniyle çalışma alanlarının beklenen fiziksel hasarlarını / insani ve ekonomik kayıplarını elde etmek için Faizabad İlinin Bina Hasar Görebilirlik Değerlendirmeleriydi. Projenin ayrıca hem INGO’ların hem de Afganistan Hükümeti ve il hükümet yetkililerinin kurumsal kapasitelerini geliştirmesi bekleniyordu.

Ana Hedefler:

Bu projenin ana hedefleri aşağıda özetlenmiştir:

1. Mevcut SHM ve diğer tehlike çalışmalarının doğrulanması ve gözden geçirilmesi
2. Tüm olası sismik tehlike seviyeleri için binaların hasar görebilirlik analizi
3. Faizabad kentindeki çalışma alanı için risk değerlendirmesi ve risk haritalarının sağlanması
4. Faizabad şehri için olası tüm sismik tehlike seviyeleri dikkate alınarak insani ve ekonomik kayıp değerlendirmesi
5. Faizabad kenti için kentsel dirençlilikte Afet Riskinin Azaltılmasının (DRR) ana akımlaştırılması ve dirençli bir kentin geliştirilmesi için öneriler

Yürütülen Faaliyetler:

Yukarıda belirtilen hedeflere ulaşmak için aşağıdaki faaliyet listesi planlanmış ve yürütülmüştür.

• Mikrobölgeleme Çalışmalarının İncelenmesi, Doğrulanması ve Onaylanması
  • Mikro bölgeleme çalışmalarının gözden geçirilmesi
  • OpenQuake platformu kullanılarak SHM çalışmalarının doğrulanması
• Envanter Verilerinin İncelenmesi ve Faizabad Şehrinin 3D Modelinin Oluşturulması
  • İhtiyaç duyulan uydu görüntülerinin sağlanması
  • Sayısal Yükseklik Modellerinin (DEM) ve Sayısal Yüzey Modellerinin (DSM) Geliştirilmesi
• Veri Toplama ve Oluşturma
  • Sahada veri toplamak için AKAH’tan mühendislerin eğitilmesi
  • Yerel mühendisler tarafından veri toplama
  • Veri doğrulama ve paydaş katılımı için Faizabad Misyonu
  • Kodun veya ortak bina uygulamasının gözden geçirilmesi
  • Toplanan verilerin doğrulanması ve verilerin veri tabanına uygulanması
  • Homojen Bölgelerin Belirlenmesi
• Sismik Etkilenebilirlik ve Risk Değerlendirmesi
  • Mevcut binaların verilerinin analizi.
  • Ortak bina taksonomisi ve tipolojisinin belirlenmesi.
  • Yarı otomatik ve manuel bina çıkarma ve görsel bina stoku tanımlama dahil olmak üzere CBS tabanlı yapılı çevre veritabanının geliştirilmesi.
  • Kırılganlık/hasar görebilirlik fonksiyonlarının toplanması veya uyarlanması ve fiziksel bina hasar görebilirliği ve bina kaybı analizi için OpenQuake platformunun hazırlanması dahil olmak üzere bina hasar görebilirlik analizi.
  • Bina risk değerlendirmesinin yapılması ve beklenen bina kayıpları için risk/kayıp haritalarının sağlanması.
  • İnsani ve ekonomik kayıp değerlendirmelerinin yapılması
• Faizabad Şehrinin Kentsel Dayanıklılığı
  • Acil durum planlaması
  • Riske duyarlı arazi kullanım planlaması

Çıktıların Özeti:

• Başlangıç Raporu
• SHM Doğrulama Raporu

Bu rapor, projenin ikinci çıktısı olarak kabul edilmiş olup, OpenQuake platformu kullanılarak mevcut SHM çalışmasının gözden geçirilmesi ve doğrulanması hakkında yürütülen çıktılara atıfta bulunmaktadır. Bu raporda, müşterinin talebi doğrultusunda, mevcut SHM çalışması risk değerlendirme projesinde kullanılmak üzere güvenilirlik açısından değerlendirilmiştir. Ayrıca, OpenQuake platformunun tehlike değerlendirme modülü projenin ileriki adımlarında kullanılmak üzere oluşturulmuştur. Bu adımın temel çıktıları şunlar olmuştur:

1. Müşteri tarafından sunulan mevcut SHM çalışmasının genel puanı 10 üzerinden 5,8’dir.
2. Protek-Yapı’nın çalışmalarıyla elde edilen PSHA sonuçları orijinal çalışmadan biraz daha yüksekti.
3. Orijinal çalışmada bulunmayan farklı dönemler için spektral ivme haritaları sağlanmıştır.
4. Projenin sonraki adımları için OpenQuake platformunun tehlike değerlendirme modülü hazırlanmıştır.

• Veri Toplama Raporu

Veri toplama, risk değerlendirme çalışmalarının ana adımlarından biridir. Bu bağlamda, AKAH’tan yerel bir anketör ekibi eğitilmiş ve Faizabad şehrindeki binaların yapısal, yapısal olmayan ve sosyo-ekonomik nitelikleri de dahil olmak üzere farklı niteliklerini araştırmak üzere görevlendirilmiştir. Bu çalışmada güvenilir bir anket aracı kullanılmış ve toplanan veriler Protek-Yapı’dan risk değerlendirme, yapı ve CBS uzmanlarından oluşan bir ekip tarafından incelenmiştir. Bu faaliyetlerin çıktıları veri toplama raporunda sunulmuştur.

• Bina Verileri ve Taksonomi Raporu

Bu raporun temel amacı, farklı bina tipolojilerini belirlemek için toplanan veriler üzerinde yapılan araştırmaların bir özetini sunmaktır. Ayrıca, CBS tabanlı bir yapılı çevre veri tabanı geliştirmek için yürütülen faaliyetlerin bir özeti ve bunların sonuçları da bu raporda sunulmuştur. Çalışmaların bu aşamasının temel çıktıları şunlardır:

• Proje alanındaki bina tipolojileri kapsamlı bir şekilde araştırılmış ve en yaygın tipolojiler kerpiç, yığma ve betonarme çerçeveler olarak sınıflandırılmıştır.
• Her bir bina tipolojisinin detaylı özellikleri araştırılmış ve raporlanmıştır.
• Tanımlanmış homojen bölgeler ve tabakalı örnekleme yöntemi prensibi kullanılarak her bir bölgedeki yapı stoku önceden tanımlanmış farklı niteliklere göre sınıflandırılmıştır.
• Toplanan ve geliştirilen farklı verileri müşteri tarafından paylaşılacak bir jeo-veritabanında toplamak için CBS Tabanlı bir yapılı çevre jeo-veritabanı geliştirilmiştir.

• Bina Risk Analizi ve Hasar Raporu

Bu raporun temel amacı, binaların fiziksel zarar görebilirliğine odaklanarak proje alanındaki binaların sismik risk değerlendirmesinin çıktılarını sunmaktır. Bu bağlamda aşağıdaki çıktılar not edilebilir:

• Çalışma alanında önceden tanımlanmış üç bina taksonomisi ile tutarlı yedi güvenilir modelden Kırılganlık/Hasar Görebilirlik fonksiyonları toplanmış ve uyumlaştırılmıştır.
• Toplanan fonksiyonlara dayalı olarak sahaya özgü hasar görebilirlik fonksiyonları geliştirilmiştir.
• Çalışma alanının risk değerlendirmesi dört hasar görebilirlik modeli kullanılarak gerçekleştirilmiştir: Orta ve Güney Asya için DRMI-AKDN modeli, Pakistan için GEM-EMME modeli, Kabil için UN-Habitat Modeli, 72, 475 ve 2475 yıllık üç farklı dönüş periyodu dikkate alınarak Protek-Yapi modeli.
• Çalışma alanının yukarıda belirtilen modellere ve geri dönüş sürelerine dayalı risk haritaları sağlanmıştır.

• İnsani ve Ekonomik Kayıp Değerlendirmesi ve Kentsel Dayanıklılık Raporu

Binalar kentsel formun bir parçası olduğundan, bu binalarda meydana gelebilecek herhangi bir hasar kentsel dayanıklılığa zarar verebilir. Bu nedenle, binaların zarar görebilirliği söz konusu olduğunda, insani ve ekonomik kayıpların analizi ve kentsel dayanıklılığın dikkate alınması gerekmektedir. Bu nedenle, bu bölümde, insani ve ekonomik kayıp değerlendirmesinin sonuçlarına dayanarak, kentsel dayanıklılığı artırmak için öneriler sunulmaya çalışılmıştır.

İnsani ve ekonomik kayıpların hesaplanması için, çeşitli senaryolar ve zaman dilimleri (gece-gündüz-transit) açısından insani kayıp ve ekonomik kayıp oranlarının elde edildiği yarı ampirik bir PAGER modeline dayalı olarak yukarıda belirtilen dört model kullanılmıştır. Sonuçlar, Faizabad’ın eski kısmının insan ve ekonomik kayba en yatkın bölge olduğunu göstermiştir.

Bu doğrultuda, kentin gece ve gündüz nüfus dağılımı, nüfus yoğunluğu, arazi fiyat durumu, kentsel olanaklar gibi fiziksel, sosyal ve ekonomik özellikleri incelendikten sonra Faizabad’ın dayanıklılığını artırmak için önerilerde bulunulmuştur. Rezilyans iyileştirme önerileri sunmak için öncelikle Faizabad kentinin durumuna göre rezilyansın kavramsal bir çerçevesi geliştirilmiştir.

• Konsolide Raporu

Yukarıda belirtilen tüm materyalleri içeren nihai birleştirilmiş rapor iki cilt halinde sunulmuştur.

• İleriye Yönelik Yol ve Öneriler Raporu

Üç ana hedefe odaklanan bir tavsiye ve ileriye dönük yol raporu hazırlanmıştır:

• Çalışma alanının fiziksel kırılganlığının azaltılmasına ilişkin tavsiyeler ve aşağıdakileri içeren kılavuz ilkeler:
• Yerel saha koşullarına ve toprak tipine dayalı mikro bölgeleme.
• Ayrıntılı yerel saha koşullarına dayalı olasılıksal sismik tehlike mikrobölgelemesi.
• Senaryo tabanlı sismik tehlike analizi.
• Senaryo bazlı hasar görebilirlik ve risk değerlendirmesi amacıyla uygun sayıda senaryo depreminin sağlanması.
• Senaryo bazlı hasar görebilirlik ve risk değerlendirmesi.
• Yerel ortak inşaat malzemeleri ve yöntemleri, kullanım türü, sosyo-ekonomik hususlar vb. dikkate alınarak farklı bina tipolojilerinin önceliklendirilmesi ve en uygun bina tipolojilerinin önerilmesi.
• Farklı bina tipolojileri için performans seviyelerinin önerilmesi.
• Önerilen bina tipolojileri için sahaya özgü analitik kırılganlık ve hasar görebilirlik modellerinin sağlanması.
• Sahaya özgü tasarım ve inşaat kılavuzlarının sağlanması.
• Yerel mühendisler, müteahhitler ve paydaşlar için eğitim ve çalıştay oturumları düzenlenmesi.
• Feizabad-2040 için bir esneklik ana planı (Faizabad 2040 için RMP) hazırlanmasına ilişkin öneriler
• Faizabad Şehri için 2040 yılına kadar gelecekteki gelişime rehberlik edecek bir master plan hazırlanması
• Master plan üzerinde şehrin çeşitli yönlerine ilişkin detaylı çalışmaların etkin bir şekilde yürütülmesi
• Faizabad Şehrinin çevresel sürdürülebilirlik, sosyal refah ve ekonomik büyümeye dayanıklılığını artırmak.
• Kapasite geliştirme programları yürüterek Faizabad şehir yönetiminin kurumsal ve insan kaynakları kapasitesini teşvik etmek.
• Heyelan potansiyelinin araştırılması ve bölgelendirilmesi ile ilgili tavsiyeler ve kılavuzlar sağlanması.
• Afganistan gibi bir ülkede heyelan potansiyelinin 1:1.000.000 ölçeğinde bölgelendirilmesi ve anomalilerin belirlenmesi.
• Heyelan riskine göre anomalileri önceliklendirmek için anomalilerin şehirler, köyler ve herhangi bir nüfus merkezi ile kaplanması.
• Anomali alanlarının zarar görebilirlik değerlendirmesi.
• Anomalilerin hassasiyet değerlendirmesine dayalı olarak yüksek riskli alanların belirlenmesi.
• Gerekli veriler, deneysel testler, stabilite analizi, stabilizasyon yöntemleri ve azaltma eylemlerinin ekonomik değerlendirmesi dahil olmak üzere hem meydana gelen olaylar hem de potansiyel alanlar için Afganistan’da heyelan tehlikesi araştırması için bir kılavuz hazırlanması.
• Kılavuz prosedür olarak üç yüksek riskli vakanın incelenmesi.
• Etki azaltma eylemlerinin ekonomik değerlendirmesinin ve yerleşim yerlerinin taşınmasının karşılaştırılması.